(autor: Marta Warzocha)

Na czym polega znęcanie się i co za nie grozi?

Coraz więcej osób spotyka się na co dzień ze znęcaniem psychicznym oraz fizycznych jako obserwatorzy bądź jako osoby, których problem ten bezpośrednio dotyczy.

Przemoc występuje w rodzinie, w szkole, pracy stanowiąc przestępstwo wielokrotnie spotykane na sądowej wokandzie.

Znęcaniem niewątpliwie będzie bicie, zadawanie bólu fizycznego, ale również między innymi poniżanie, upokarzanie zarówno systematyczne jak i jednorazowe lecz intensywne i rozciągnięte w czasie. Pamiętać należy, że znęcania nie należy utożsamiać wyłącznie z działaniem, ale również z zaniechaniem polegającym chociażby na zaniedbaniu, a pojedynczy akt przemocy co do zasady nie wypełnia przesłanek przestępstwa znęcania. Warto również wiedzieć, że stosunek zależności pomiędzy osobą znęcającą się, a osobą odczuwającą konsekwencje znęcania się, należy rozumieć nie tylko jako relację między osobami najbliższymi, ale również stosunek zależności natury ekonomicznej (finansowej) czy pracowniczej.

 W artykule 207§1 Kodeksu karnego czytamy:

„Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Ponadto, jeśli czyn połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Osobą najbliższą jest:

  • małżonek,
  • wstępny,
  • zstępny,
  • rodzeństwo,
  • powinowaty w tej samej linii lub stopniu,
  • osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek;
  • osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Stosunek zależności zachodzi wówczas, gdy pokrzywdzony nie jest zdolny z własnej woli przeciwstawić się znęcaniu i znosi je z obawy przed pogorszeniem swoich dotychczasowych warunków życiowych ( np. utrata pracy, mieszkania).

Podkreślić należy, że bez znaczenia dla istnienia przestępstwa znęcania się pozostaje okoliczność czy ofiara podejmowała próbę obrony czy też pozostawała bierna.

Pokrzywdzonym jest nie tylko osoba, która biernie poddaje się agresji, ale również osoba słabsza fizycznie, psychicznie, która podejmuje próbę obrony.

Typowym przykładem znęcania się fizycznego oraz psychicznego jest zachowanie polegające na częstym wszczynaniu awantur domowych pod wpływem alkoholu połączone z groźbami pod adresem domowników, szarpaniem itp. Znęcaniem będzie również przemoc ekonomiczna, np. wydzielanie pieniędzy czy też blokowanie dostępu do konta.

Przestępstwo znęcania się jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego, co oznacza, że policja bądź prokuratura po uzyskaniu informacji o możliwości popełnienia przestępstwa powinny niezwłocznie podjąć działania zmierzające do wymierzenia kary przez sąd.

Istnieje również możliwość zastosowania przez organy ściągania środków zapobiegawczych w postaci np. nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym czy też zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym.

Jeśli pokrzywdzony chce brać udział w postępowaniu sądowym, konieczne będzie złożenia oświadczenia o wstąpieniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego, dzięki czemu możliwe stanie się zgłaszanie wniosków dowodowych czy też środków zaskarżenia.

Warto również pamiętać, że w przypadku bezpodstawnej, dwukrotnej odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego w celu ustalenia czy doszło do popełnienia przestępstwa znęcania się bądź dwukrotnego umorzenia wszczętego postępowania przygotowawczego, pokrzywdzony (po uprzednim spełnieniu wymogów przewidzianych w kodeksie postępowania karnego) może wnieść do właściwego sądu subsydiarny akt oskarżenia (zastępujący akt oskarżenia wnoszony przez prokuratora) oraz występować w sprawie prowadzonej przeciwko osobie znęcającej się w charakterze oskarżyciela subsydiarnego.

W praktyce (obok przestępstwa niealimentacji) przestępstwo znęcania się jest najczęściej występującym. Jest również postępowaniem trudnym biorąc pod uwagę postępowanie dowodowe. Pomocne tutaj okazać mogą się zwłaszcza obdukcje lekarskie bądź zeznania świadków. Należy jednak stanowczo podkreślić, że spokój i bezpieczeństwo stanowią wartość nadrzędną.

Dla osób znajdujących się w pilnej potrzebie wskazujemy również numery kontaktowe:

„Niebieska Linia” – poradnia telefoniczna dla osób pokrzywdzonych przemocą i innymi przestępstwami: 22 688 7000

Poradnia telefoniczna „Niebieska Linia”: 801 120 002