Kodeks cywilny w art. 888 określa darowiznę jako formę umowy, „w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku”. W praktyce darowizna sprowadza się do przekazania pieniędzy lub rzeczy przez ich właściciela komuś innemu. Umowa darowizny najczęściej jest zawierana pomiędzy członkami rodziny. Sytuacje życiowe i prawne skłaniają do podjęcia decyzji o chęci cofnięcia darowizny przez darczyńcę. Czy i ewentualnie w jakich okolicznościach jest to możliwe? Odpowiadamy to pytanie w niniejszym wpisie.

Czy darowiznę można odwołać?

Odpowiadając krótko na to pytanie… tak, natomiast inaczej cofa się darowiznę niewykonaną i darowiznę wykonaną.

Darowizna niewykonana

Darowizna, która nie została wykonana, może być cofnięta z powodu zmiany stanu majątkowego obdarowanego. Sytuacje losowe jak przykładowo nieprzewidziane problemy finansowe, konieczność poniesienia niespodziewanego wydatku lub długi mogą sprawić, że darczyńca nie jest w stanie spełnić warunków darowizny. W takich przypadkach może on rozważyć cofnięcie darowizny w celu ochrony swojego majątku.

Darowizna wykonana

Ustawodawca przyjmuje, iż istnieje możliwość odwołania również wykonanej darowizny, ale tylko z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Rażąca niewdzięczność to typowa klauzula generalna, ale można to pojęcie zdefiniować jako poważne naruszenie stosunków między darczyńcą a obdarowanym, które prowadzi do utraty zaufania ze strony darczyńcy.

Co stanowi rażącą niewdzięczność ze strony obdarowanego?

Rażąca niewdzięczność to umyślne zachowanie obdarowanego, które jest rażąco niestosowne wobec darczyńcy i jest sprzeczne z jego dobrocią i intencjami przy przekazywaniu darowizny. Przykłady takiego zachowania obejmują:

1. oskarżenia lub zniesławianie darczyńcy

2. ataki na życie lub zdrowie darczyńcy

3. popełnienie innego przestępstwa na szkodę darczyńcy

4. pozostawienie darczyńcy bez pomocy w chorobie lub innej sytuacji kryzysowej.

Jaka jest procedura odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności?

W sytuacji, gdy darczyńca uważa, że został dotknięty rażącą niewdzięcznością ze strony obdarowanego powinien:

1. Zgłosić obdarowanemu odwołanie darowizny. W tym celu, darczyńca powinien złożyć stosowne oświadczenie o odwołaniu darowizny na rzecz obdarowanego. Zgłoszenie powinno zawierać uzasadnienie rażącej niewdzięczności. Co również istotne nie mogło dojść do przebaczenia ze strony osoby darującej.

2. Wszcząć postępowanie sądowe w sytuacji gdy obdarowany nie zgadza się na odwołanie darowizny. Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, to sąd decyduje, czy zachowanie obdarowanego faktycznie stanowi rażącą niewdzięczność i czy jest podstawą do odwołania darowizny.

W jakim terminie należy złożyć oświadczenie o odwołaniu darowizny?

Darczyńca ma stosunkowo krótki termin cofnięcia darowizny, gdyż ta nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Przyjmuje się, iż jeśli niewdzięczne zachowanie obdarowanego przybiera charakter ciągły, wskazany termin ten jest zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał.


Piotr Olewniczak pomaga przedsiębiorcom, osobom prowadzącym gospodarstwa rolne oraz klientom indywidualnym. Pełni funkcje pełnomocnika procesowego dłużników, jak również wierzycieli w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. [więcej]