Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawa nie jest wykluczone rozpoczęcie przez upadłego konsumenta prowadzenia działalności gospodarczej. Takie też stanowisko jest prezentowane w doktrynie prawa upadłościowego. O ile zgodzić się należy, że z formalnego punktu widzenia rozpoczęcie przez upadłego działalności gospodarczej jest możliwe, o tyle praktyka pokazuje iż takiej działalności faktycznie nie da się prowadzić. Z czego to wynika?


Wszelkie dochody z działalności gospodarczej stanowić będą masę upadłości


Zgodnie z regulacjami Prawa upadłościowego, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu jego wierzycieli. W skład masy upadłości wchodzi zarówno majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, jak też majątek nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, a więc również nowo powstałe przedsiębiorstwo. Wskazać przy tym należy, że w skład masy upadłości nie wchodzi mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów kodeksu postepowania cywilnego, natomiast ustawa ta nie przewiduje ograniczeń w prowadzeniu egzekucji wobec dochodów z działalności gospodarczej. Tym samym wszelkie dochody z działalności stanowić będą masę upadłości i zarządzane będą przez ustanowionego w sprawie syndyka masy upadłości. Oznacza to, że upadły jest pozbawiony prawa korzystania oraz uprawienia do rozporządzania tymi środkami.

Brak możliwości pokrywania kosztów prowadzonej działalności gospodarczej


Mając na uwadze, że upadły prowadzący działalność gospodarczą pozbawiony byłby wszelkich dochodów, wątpliwym staje się pokrywanie przez niego kosztów prowadzonej działalności, czy też chociażby regulowania składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne, które przedsiębiorca jest zobowiązany odprowadzać do ZUS. Co prawda z przepisów Prawa upadłościowego wynika, że Sędzia-komisarza (lub sędzia wyznaczany) może wydzielić upadłemu kwotę na zaspokojenie kosztów związanych z realizacją jego uprawień, czy też określić, że do masy upadłości nie wchodzi część dochodu upadłego, natomiast każdorazowe korzystanie z tych instytucji przez upadłego byłoby nad wyraz uciążliwe. Konieczne będzie szczegółowe przedstawienie i wyjaśnienie wydatków uzasadniających pozostawanie upadłemu sumy pieniężnej. Inną kwestią jest to, czy do takiego wniosku przychyliłby się sąd oraz jak długo upadły musiałby oczekiwać na jego rozpoznanie. Praktyka wskazuje, iż terminy rozpoznawania tego typu wniosków są coraz dłuższe, choć wszystko zależy od tego, w którym sądzie postępowanie jest prowadzone.

Obowiązek poinformowania syndyka


Po wszczęciu działalności gospodarczej upadły musi poinformować syndyka o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej, a obowiązek ten wynika z art. 57 Prawa upadłościowego, zgodnie z którym upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek. Jeżeli tego nie zrobi, to naraża się na umorzenie postępowania upadłościowego oraz na odpowiedzialność karną, albowiem według art. 523 ust. 1 Prawa upadłościowego brak wydania syndykowi całego majątku wchodzącego do masy upadłości, ksiąg rachunkowych lub innych dokumentów dotyczących jego majątku podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Podmiotem uprawnionym do zawierania umów będzie syndyk


Odebranie upadłemu zarządu jego majątkiem oznacza m.in., iż jedynie syndyk będzie uprawniony do zawierania wszystkich umów dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej. Jeżeli umowa zostanie zawarta przez upadłego, to będzie ona bezwzględnie nieważna. Trudno wyobrazić sobie możliwość prowadzenia przez upadłego działalności wytwórczej/handlowej, w której byłby pozbawiony możliwości sprzedaży towarów.

Wydłużenie postępowania upadłościowego i zwiększenie jego kosztów


Okolicznością przemawiającą za odradzeniem rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej jest również wydłużenie czasu trwania postępowania upadłościowego. Ponadto, z pewnością nakład pracy syndyka byłby wyższy, co skutkować będzie przyznaniem mu wyższego wynagrodzenia. Jeśli ten koszt postępowania upadłościowego zostanie tymczasowy pokryty ze środków Skarbu Państwa, to co do zasady upadły powinien zwrócić tę kwotę, która zostanie uwzględniona w planie spłaty wierzycieli.

Aspekt wizerunkowy


Choć firma upadłego konsumenta nie będzie musiała zawierać dodatkowego oznaczenia „w upadłości” to potencjalni kontrahenci uzyskaliby i tak informację o upadłości, chociażby z uwagi, że do umów przystępowałby syndyk przedsiębiorcy. Z pewnością, dla części potencjalnych kontrahentów informacja o upadłości ich kontrahenta byłaby jednoznacznym ostrzeżeniem do prowadzenia interesów z podmiotem niewypłacalnym.

Podsumowanie


Temat omawiany w niniejszym wpisie jest znacznie obszerniejszy, natomiast jego celem jest jedynie zasygnalizowanie, że bezrefleksyjne zakładanie działalności gospodarczej przez upadłych konsumentów, bez uwzględniania ww. aspektów, gdyż może prowadzić do powstania skutków nieprzewidzianych przez upadłego i sprzecznych z jego intencjami. Jeśli Państwo potrzebują wsparcia w zakresie postępowania upadłościowego, zapraszamy do kontaktu.

Piotr Olewniczak pomaga przedsiębiorcom, osobom prowadzącym gospodarstwa rolne oraz klientom indywidualnym. Pełni funkcje pełnomocnika procesowego dłużników, jak również wierzycieli w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. [więcej]