(autor: r.pr. Piotr Olewniczak)

Obowiązek zachowania tajemnicy powinien być podstawowym i nieodzownym obowiązkiem prawnika świadczącego usługi doradztwa prawnego. Klient w kontakcie z prawnikiem oczekuje realizacji swych praw i wolności, a samą istotą takiego kontaktu jest zaufanie. Klient, który powierza prawnikowi swoje sekrety, może znaleźć oparcie w zaufanej osobie swojego prawnika. Ze względu na naturę tych sekretów wchodzi w bardzo wrażliwą relację u dlatego potrzebuje szczególnej ochrony.

Co pozostaje sekretem?

Tajemnicą powinno być objęte wszystko, o czym prawnik dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Przyjmuje się, że przede wszystkim są to:

  1. wszelkie wiadomości, dokumenty i ich treść oraz notatki uzyskane od klienta oraz innych osób;
  2. akta sprawy i zawarte w nich materiały;
  3. czynności podejmowane przez klienta;
  4. źródła finansowania klienta;
  5. własne obserwacje i spostrzeżenia prawnika dotyczące sprawy lub klienta.

Kluczowe jest zrozumienie, że bez zachowania sekretów klienta w tajemnicy, skuteczne i rzetelne świadczenie usług prawnych jest niemożliwe, podobnie jak utrzymanie zaufania klienta.

Są prawnicy i prawnicy…

Tymczasem, zgodnie z polskim ustawodawstwem, prawnik prawnikowi nierówny. O ile, zachowanie tajemnicy zawodowej przez profesjonalnych pełnomocników (radców prawnych, adwokatów) nie budzi wątpliwości, o tyle prawnicy „nieprofesjonaliści”, tj. niewykonujący wolnego zawodu, nie mają takiego obowiązku.

W polskim prawie zasada zachowania tajemnicy radcowskiej i adwokackiej została uregulowana przede wszystkim w ustawie o radcach prawnych oraz ustawie – Prawo o adwokaturze. Tajemnica zawodowa jest także chroniona na gruncie Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Ponadto profesjonalnych pełnomocników dotyczą zasady deontologii zawodowej uregulowane w kodeksach etycznych – Kodeksie Etyki Radcy Prawnego i Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.

Radca prawny oraz adwokat zobowiązani są nie tylko zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedzieli się w związku z udzielaniem pomocy prawnej, ale również zabezpieczyć te informacje przed jakimkolwiek ujawieniem.

Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie.

Należy też pamiętać, że w ramach świadczenia pomocy prawnej sami zawodowi pełnomocnicy korzystają ze wsparcia osób niemających uprawnień zawodowych (personel administracyjny, księgowość, informatyk itp.). W tym zakresie radca prawny i adwokat również mają stosowne obowiązki – muszą zobowiązać swoich współpracowników i personel oraz wszelkie osoby zatrudnione przez nich podczas wykonywania działalności zawodowej do przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Przedstawiciele wolnych zawodów obowiązani są stosować oprogramowanie i inne środki zabezpieczające dane przed ich niepowołanym ujawnieniem.

Radca prawny lub adwokat nie może być świadkiem w postępowaniu sądowym na okoliczności, o których wiedzę nabył w związku ze świadczeniem usług doradztwa prawnego.

Tajemnica zawodowa? Nie dla wszystkich prawników. Uważaj, komu ufasz!

Gwarancją zachowania przez profesjonalnego pełnomocnika sekretów klienta są sankcję jakie przedstawiciel wolnego zawodu może ponieść w związku z nieprzestrzeganiem tajemnicy zawodowej. Za jej naruszenie radca prawny i adwokat mogą ponosić odpowiedzialność:

  1. dyscyplinarną
  2. odszkodowawczą wobec klienta, jeżeli ujawnienie tajemnicy wyrządziło mu szkodę
  3. karną (art. 266 § 1 kodeksu karnego)

W praktyce jednak coraz częścią pojawiają się kancelarie prawne lub biura porad prawnych prowadzone przez osoby nie wykonujące wolnego zawodu, a nawet, o zgrozo, przez osoby niebędące prawnikami. Dość często zdarza się to w zakresie przygotowania wniosków o ogłoszenie upadłości wobec konsumentów. Jak wspomniano, takie osoby nie są poddane rygorystycznym wymogom zawodów zaufania publicznego.

Można pokusić się o stwierdzenie, że dla takich osób zachowanie w tajemnicy informacji o kliencie, jego sprawie, zobowiązaniach i majątku jest możliwością, a nie obowiązkiem, tak jak ma to miejsce u radców prawnych i adwokatów!

Innymi słowy, status prawnika nie jest regulowany żadnymi przepisami prawa. Prawnik może otworzyć kancelarię prawną i udzielać porad prawnych, jednak nie podlega on żadnym organom nadzorczym i nie obowiązują go zasady etyki zawodowej. Poza tym nie ma obowiązku posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Ponadto osoba niewykonująca wolnego zawodu nie ma obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej i nie może odmówić składania zeznań dotyczących swoich klientów.

Jeżeli zależy Ci, żeby Twoje sekrety nie zostały w jakikolwiek sposób ujawnione, warto poszukać osoby, która nie tylko ma wystarczające uprawnienia, aby zaoferować kompleksową profesjonalna pomoc w rozwiązaniu Twoich problemów. Znajdź osobę, która jest zobowiązana do zachowania tajemnicy zawodowej.


Piotr Olewniczak pomaga przedsiębiorcom, osobom prowadzącym gospodarstwa rolne oraz klientom indywidualnym. Pełni funkcje pełnomocnika procesowego dłużników, jak również wierzycieli w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. [więcej]