(autor: r.pr. Łukasz Czarnocki)

Egzekucja w czasie pandemii

Jednym z najczęściej powtarzających się pytań, które formułujecie Państwo w rozmowach z prawnikami Prawicy Pomagają! jest pytanie czy prawdą jest, że w czasie epidemii i obowiązywania regulacji prawnych zwanych Tarczą Antykryzysową niedopuszczalne jest prowadzenie postępowań egzekucyjnych.

Pytanie to z reguły stawiają osoby, w stosunku do których, pomimo trwania epidemii, podjęte zostały czynności egzekucyjne lub w stosunku do których kontynuowane są czynności wszczęte w okresie poprzedzającym pojawienie się COVID-19.

Odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna – Tarcza Antykryzysowa nie wyłączyła możliwości wszczynania, ani prowadzenia postępowań egzekucyjnych.

Nie oznacza to jednak, że regulacje Tarczy Antykryzysowej w żaden sposób nie wpływają na przebieg prowadzonych obecnie postępowań.

Co zapewnia Tarcza Antykryzysowa?

W pierwszej kolejności warto pamiętać, że regulacje Tarczy Antykryzysowej przewidują określone ograniczenia dotyczące egzekucji ze świadczeń przyznawanych w ramach Tarczy Antykryzysowej (np. egzekucji nie podlega świadczenie postojowe, ani środki przyznawane w ramach rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego poprzez Polski Fundusz Rozwoju).

Dodatkowo ustawa z dnia 02 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, przewiduje możliwość wstrzymania przez Radę Ministrów, w drodze rozporządzenia, administracyjnych postępowań egzekucyjnych. Wobec braku wydania stosownego rozporządzenia, postępowania te nie zostały jednak do tej pory wstrzymane.

Ponadto, w okresie od dnia 31 marca 2020 roku do dnia 23 maja 2020 roku wstrzymany był bieg terminów procesowych i sądowych (pisaliśmy o tym tu i tu). Wstrzymanie biegu terminów obejmowało również postępowania egzekucyjne, dzięki czemu ich uczestnicy zyskiwali praktyce więcej czasu na ewentualne dokonanie czynności procesowych.

Najistotniejsze jednak z punktu widzenia wierzycieli i dłużników zmiany, wprowadzone zostały ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tzw. Tarcza Antykryzysowa 3.0).

Zmiany te dotyczą po pierwsze ograniczenia możliwości prowadzenia egzekucji z nieruchomości w okresie epidemii, po drugie zaś zwiększają kwotę wolną od egzekucji w przypadku określonych grup dłużników.

Egzekucja z nieruchomości 

Zgodnie nowowprowadzonym art. 9521 kodeksu postępowania cywilnego, w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jak również w okresie 90 dni po jego zakończeniu, nie przeprowadza się licytacji lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika.

Dodatkowo określono, że wyznaczenie terminu licytacji, co do zasady będzie mogło nastąpić jedynie na wniosek wierzyciela (wierzycieli) egzekwującego należność w kwocie głównej w wysokości co najmniej 1/20 wartości nieruchomości.

Zwracamy przy tym uwagę, że powyższa regulacja nie uniemożliwia prowadzenia egzekucji z nieruchomości, w ramach której możliwe będzie np. dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości, jednakże spowoduje wstrzymanie licytacji nieruchomości. Należy przy tym pamiętać, że ograniczenia nie dotyczą wszystkich nieruchomości dłużnika, lecz jedynie tych, które służą zaspokojeniu jego potrzeb mieszkaniowych.

Zwiększenie kwoty wolnej od egzekucji

Druga ze wspomnianych powyżej zmian dotyczy zwiększenia kwoty wolnej od egzekucji w przypadku pracowników, którym z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 zostało obniżone wynagrodzenie lub którego członek rodziny utracił źródło dochodu.

W przypadku takich osób kwota wolna od egzekucji, określona w art. 871 § 1 Kodeksu pracy (co do zasady odpowiadająca minimalnemu wynagrodzeniu za pracę), ulega zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

Przez członka rodziny rozumie się w szczególności małżonków, dzieci do 25 roku życia, rodziców wspólnych dzieci, a także dzieci tych osób. Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Mając na uwadze sposób ustalenia przesłanek zwiększenia kwoty wolnej od egzekucji, związany z sytuacją rodzinną dłużników, której nie znają ani organy egzekucyjne ani pracodawcy dokonujący potrąceń z wynagrodzeń pracowników, osobom uprawnionym do skorzystania ze zwiększonej kwoty wolnej od egzekucji rekomendujemy poinformowanie pracodawców oraz komorników sądowych o przysługującym im uprawnieniu.