ZA JAKIE DZIAŁANIA CZŁONKOWIE ZARZĄDU SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH, STOWARZYSZEŃ I FUNDACJI PONOSZĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ?

Członkowie zarządów, których głównym zadaniem jest między innymi prowadzenie spraw spółki, stowarzyszenia bądź fundacji wielokrotnie podpisując umowy czy też oświadczenia w imieniu tych podmiotów nie zdają sobie sprawy z ciążącej na nich odpowiedzialności karnej za podjęte decyzje. Przekroczenie granicy uprawnień niejednokrotnie bywa niepozorne na pierwszy rzut oka jednak skutkować może dotkliwą odpowiedzialnością karną.

Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych do spółek kapitałowych zaliczyć należy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną. Działalność fundacji reguluje natomiast ustawa o fundacjach i stanowi, że fundacja może być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych (np. ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, ochrona środowiska). Stowarzyszenie natomiast jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych o czym przeczytać szczegółowo możemy w ustawie o stowarzyszeniach.  

W niniejszym wpisie przyjrzymy się odpowiedzialności karnej jaka wynika z przepisów Kodeksu karnego oraz ustawy Prawo upadłościowe, jednak warto pamiętać o tym, że ustawodawca odpowiedzialność karną uregulował nie tylko w powyższych ustawach. Omówione zagadnienia stanowią zaledwie ułamek czynów, za które członek zarządu spółki kapitałowej, stowarzyszenia bądź fundacji może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW KODEKSU KARNEGO

Udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela jest najpowszechniej spotykanym przestępstwem popełnianym przez członków zarządu spółek kapitałowych w związku z wykonywaniem ich funkcji. 

Za udaremnianie wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników majątku spółki, skutkujące uszczupleniem lub udaremnieniem zaspokojenia roszczeń wierzyciela, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność karną w postaci pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Udaremniane lub uszczuplanie zaspokojenia swojego wierzyciela przez usuwanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, rzeczywiste bądź pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników majątku w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. 

Jeśli powyższym czynem wyrządzono szkodę wielu wierzycielom pozbawienie wolności może wynosić od 6 miesięcy do lat 8.

W miejscu tym należy wskazać, iż przez niewypłacalność należy rozumieć trwałą utratę zdolności spłaty swoich zobowiązań pieniężnych, a stan zagrożenia niewypłacalnością poprzedza stan upadłości. Przez dłużnika (w tym również spółkę kapitałową, stowarzyszenie lub fundację) zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć podmiot, którego ekonomiczna sytuacja wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Udaremnienie zaś ma miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel nie może uzyskać swojej należności w żadnej części, zaś uszczuplenie należy rozumieć jako zmniejszenie możliwości zaspokojenia wierzyciela w jakiejkolwiek części. 

Zabronione jest również udaremnianie lub ograniczenie zaspokojenie należności wierzycieli poprzez tworzenie w oparciu o przepisy prawa nowej jednostki gospodarczej i przenoszenie na nią składników majątku. Czyn ten podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Nadużycie udzielonych uprawnień lub niedopełnienie ciążącego obowiązku będąc do tego obowiązanym na podstawie ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy skutkujące wyrządzeniem znacznej szkody majątkowej również może prowadzić do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej oraz jest penalizowane karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, dlatego nie bez znaczenia pozostaje prawidłowe gospodarowanie oraz zajmowanie się sprawami majątkowymi spółki.

Znaczna szkoda majątkowa to szkoda, której wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200,000,00 zł lecz nie jest wyższa od 1.000.000,00 zł i na gruncie omawianego zagadnienia obejmuje zarówno rzeczywisty uszczerbek w majątku jak również zyski o czym należy pamiętać.

Wszystkie wskazane sankcje dotyczą również członków zarządu stowarzyszeń oraz fundacji. W miejscu tym warto jednak nadmienić, iż fundacja bądź stowarzyszenie posiada zdolność upadłościową w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej. 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA PODSTAWIE USTAWY PRAWO UPADŁOŚCIOWE

Nie tylko brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki przez członków zarządu jest czynnością podlegającą odpowiedzialności karnej, ale również podanie we wniosku o ogłoszenie upadłości nieprawdziwych danych. Co istotne - przestępstwo podania nieprawdziwych danych może być popełnione nie tylko w chwili złożenia czy nadania wniosku do sądu, ale również w dalszych pismach składanych w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości.

Kto dopuszcza się podania nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości spółki bądź w dalszych pismach procesowych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Tej samej karze podlega członek zarządu, który podaje nieprawdziwe informacje na temat majątku spółki, nie wydaje całego majątku wchodzącego w skład masy upadłości bądź nie podaje syndykowi lub sędziemu-komisarzowi informacji na jego temat.

Powyższe regulacje należy również stosować do członków zarządu stowarzyszeń oraz fundacji prowadzących działalność gospodarczą.

Jak wskazane zostało na wstępie, artykuł nie opisuje wszystkich przepisów statuujących odpowiedzialność karną członków zarządów w związku z pełnioną przez nich funkcją.

PODSUMOWANIE

W niniejszym wpisie przytoczone zostały wyłącznie wybrane zagadnienia. Należy również pamiętać, iż członkowie zarządu spółek kapitałowych, fundacji oraz stowarzyszeń, mogą popełnić przestępstwo nie tylko w związku z wykonywaniem swoich funkcji w zarządzie lecz również szereg przestępstw przy okazji zasiadania w zarządzie, na przykład poprzez wykorzystanie swojej pozycji (np. udzielenie korzyści majątkowej).

Uregulowania zawarte w przytoczonych przepisach prawa przemawiają za zachowaniem przez członków zarządu należytej staranności w trakcie sprawowanej przez nich funkcji. Członkowie zarządu za naruszenie prawa mogą być narażeni na wysokie grzywny lub nawet karę pozbawienia wolności. Co więcej, członkowie zarządu spółek kapitałowych skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach między innymi rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego (do których należy również wskazane w niniejszym wpisie udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela) nie mogą pełnić funkcji w zarządzie, radzie nadzorczej czy komisji rewizyjnej spółek oraz nie mogą podejmować działań w charakterze prokurentów oraz likwidatorów spółek. 

Jeśli jesteś członkiem zarządu spółki kapitałowej, stowarzyszenia bądź fundacji i nie masz pewności, czy podejmowane przez Ciebie działania są zgodne z prawem bądź do wykonywania jakich działań pozostajesz zobowiązany napisz do nas - jesteśmy po to, aby pomagać!

U nas
TWOJE PROBLEMY
zawsze będą w
CENTRUM UWAGI