(autor: r.pr. Konrad Warzocha)

Konsekwencje znęcania się oraz dopuszczania się przemocy w rodzinie.

W poprzednim wpisie na naszym blogu poruszyliśmy wątek związany z jednym z najczęściej spotykanych przestępstw w polskim systemie prawnym, przestępstwem znęcania się. W dzisiejszym wpisie skupimy się na konsekwencjach przemocy w rodzinie innych niż te, które są bezpośrednim następstwem wszczęcia oraz przeprowadzenia postępowania karnego.

Z przestępstwem znęcania się możemy mieć do czynienia nie tylko w stosunku do osób najbliższych, jednak statystycznie przestępstwo o którym mowa w art. 207 Kodeksu Karnego najczęściej popełnianie jest właśnie w stosunku do członków rodziny. Odpowiedzią na praktyczne problemy wiążące się z codziennym funkcjonowaniem w rodzinie w której dochodzi do przemocy, są instytucje przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Niebieska karta

Ustawa ta wprowadziła instytucję „Niebieskiej Karty” rozumianej zarówno jako dokument, jak i procedura obejmująca ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. W ramach procedury „Niebieskiej Karty” wszystkie wskazane organy mają obowiązek ze sobą współpracować, jak również przekazywać informacje pomiędzy sobą oraz przewodniczącemu funkcjonującego na szczeblu gminy zespołu interdyscyplinarnego składającego się z przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia oraz organizacji pozarządowych.

Wszczęcie procedury „Niebieskiej Karty” odbywa się przez wypełnienie formularza 'Niebieska Karta - A' w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych (najczęściej przez funkcjonariusza Policji bądź pracownika pomocy społecznej), podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. Co ważne, zainicjowanie ww. procedury nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.

Niezwłocznie po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta –A”, jest on przekazywany do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, zaś osoba co do której istnieje podejrzenie, iż jest ofiarą przemocy domowej otrzymuje formularz „Niebieska Karta – B” zawierający szereg informacji o jej prawach oraz czynnościach możliwych do podjęcia w sytuacji kryzysowej. Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” co do zasady następuje w obecności osoby co do której istnieje podejrzenie, iż jest ofiarą przemocy domowej. Niezwłocznie po wszczęciu ww. procedury wszczynane są działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.

Przejawem ww. działań jest obowiązkowe spotkanie członków zespołu interdyscyplinarnego zarówno z osobą co do której istnieje podejrzenie, iż jest ofiarą przemocy domowej oraz oddzielne spotkanie z osobą podejrzewaną o dopuszczanie się przemocy domowej podczas których wypełniane są formularze „Niebieska Karta – C oraz D”. Na podstawie ww. spotkań opracowywany jest indywidulany plan pomocy, w ramach którego możliwe jest korzystanie z konsultacji psychologicznych, udział w grupach wsparcia, czy objęcie dzieci pomocą psychologiczną. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego będą również w formie spotkań zarówno z osobą co do której istnieje podejrzenie, iż jest ofiarą przemocy domowej oraz osobą podejrzewaną o dopuszczanie się przemocy domowej monitorować realizowanie planu pomocy.

Wszczęcie procedury „Niebieskiej Karty” nie jest równoznaczne ze złożeniem przez właściwe organy wszczynające ww. procedurę zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, jednak w przypadku wszczęcia postępowania przygotowawczego formularze zawierające szereg informacji są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego oraz zostaną wykorzystane jako dowód w sprawie.

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zawiera również instytucje umożliwiającą usunięcie z miejsca wspólnego zamieszkiwania osobę dopuszczającą się przemocy w rodzinie. Osoba dotknięta przemocą w rodzinie może złożyć do sądu wniosek o zobowiązanie osoby dopuszczającej się przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania. Wniosek taki powinien zostać rozpoznany na rozprawie, która musi odbyć się najpóźniej w terminie jednego miesiąca od dnia złożenia wniosku.

Wskazana ustawa, zwracając w sposób szczególny uwagę na dobro małoletnich, upoważnia - w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie -pracownika socjalnego wykonującego obowiązki służbowe do odebrania dziecka z rodziny i umieszczenia go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Wskazaną decyzję pracownik socjalny podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także z lekarzem, lub ratownikiem medycznym bądź pielęgniarką. W następstwie podjęcia ww. decyzji, pracownik socjalny ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia sądu opiekuńczego, nie później niż w ciągu 24 godzin, o odebraniu dziecka z rodziny i umieszczeniu go u niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym przysługuje zażalenie do sądu opiekuńczego na odebranie dziecka przez pracownika socjalnego.

Niezależnie od instytucji przewidzianych ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie należy również pamiętać, iż dopuszczanie się przemocy w rodzinie stanowiące przejaw zagrożenia dobra dziecka może również prowadzić między innymi do zastosowania przez sąd opiekuńczy jednej z instytucji przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym takich na przykład jak poddanie wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego czy zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej lub stanowić podstawę do ograniczenia władzy rodzicielskiej lub pozbawienia władzy rodzicielskiej.

W przypadku pytań bądź wątpliwości pozostajemy do Państwa dyspozycji, a wszelkie informacje znajdą Państwo w zakładce „kontakt”. Dla osób znajdujących się w pilnej potrzebie wskazujemy również numery kontaktowe:

„Niebieska Linia” – poradnia telefoniczna dla osób pokrzywdzonych przemocą i innymi przestępstwami: 22 688 7000

Poradnia telefoniczna „Niebieska Linia”: 801 120 002