Fragment nagrania rozmowy Piotra Pawła Wydrzyńskiego z adwokat Darią Popłonyk.

Co to jest WIBOR?
(odpowiada adwokat Daria Popłonyk)

To skrót od 'Warsaw Interbank Offered Rate.” W uproszczeniu, to wysokość oprocentowania na rynku międzybankowym, na jaką banki umawiają się, aby udzielać sobie wzajemnie pożyczek.

Do czego służy WIBOR w umowach kredytowych?
(odpowiada adwokat Daria Popłonyk)

WIBOR jest jednym ze sposobów ustalania oprocentowania o charakterze zmiennym.

Mamy dwa typy oprocentowania:

1) oprocentowanie o charakterze stałym

2) oprocentowanie o charakterze zmiennym

Oprocentowanie stałe to wiadomym jest, że jest ono stałe w całym okresie kredytowania – tu żadnych wątpliwości nie ma. Natomiast jeżeli mamy jakąś umowę kredytową o oprocentowaniu zmiennym to musimy mieć jakiś odnośnik według którego będziemy wiedzieli jak to oprocentowanie ma się zmieniać. Czyli albo podwyższać albo też spadać. Jednym z takich wskaźników jest właśnie wskaźnik referencyjny WIBOR.

Można sobie wyobrazić inny wskaźnik. Ja już miałam okazję oglądać umowę kredytową, gdzie zmiany oprocentowania są oparte o tak zwany wskaźnik referencyjny ustalany przez Narodowy Bank Polski. To jest po prostu jeszcze inny sposób wskazywania na tą zmienną, która będzie powodowała, że nasze oprocentowanie nie będzie przez cały okres kredytowania stałe, tylko że będzie ono zmienne.

Na oprocentowanie kredytu składa się część stała (marża - może się zmieniać tylko przy pewnych warunkach np. w zależności od tego czy mamy pokrycie wkładu własnego) oraz część zmienna (stopa referencyjna – WIBOR).

Nasza umowa kredytowa określa czy oprocentowanie w naszej umowie będzie się zmieniało za każdym razem kiedy WIBOR ulegnie zmianie. Umowa może określać, że np. nie za każdym razem tylko kiedy wzrośnie albo spadnie o kilka punktów procentowych, to wtedy bank musi dokonać zmiany wysokości oprocentowania.

Oprocentowanie kredytu, kiedy stawką referencyjną jest WIBOR jest to, że zmiana WIBORU powoduje zmianę wysokości oprocentowania.

Kto ustala wielkość WIBORU?
(odpowiada adwokat Daria Popłonyk)

Dostrzeżono swego czasu mankamenty związane z ustalaniem tych wskaźników referencyjnych, w związku z czym Unia Europejska zdecydowała się na przeprowadzenie reformy tych wskaźników.

1.01.2018 roku weszło w życie tak zwane rozporządzenie BMR, które reguluje kwestie związane ze wskaźnikami referencyjnymi. Określa w jaki sposób te wskaźniki mają być ustalane i kto to ma nadzorować. W Polsce wygląda to tak, że 10 największych banków bierze udział w tak zwanym fixingu WIBORU, czyli to jest taki sposób ustalania wysokości tego wskaźnika, w taki sposób, że te 10 banków podaje swoje oferty za ile by właśnie były skłonne udzielić pożyczek innym bankom. Odrzuca się wartości skrajne i liczy się z tych podanych wartości średnią. I ta średnia arytmetyczna to jest właśnie WIBOR.

Oficjalnie WIBOR administruje spółka GPW Benchmark S.A. – giełda papierów wartościowych w Warszawie. On organizuje cały ten proces w oparciu o regulamin fixingu i publikuje wartość ustalonego w ten sposób WIBORU.

Cały ten proces odbywa się pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Od wejścia w życie rozporządzenia BMR komisja nadzoru finansowego otrzymała cały szereg obowiązków i uprawnień związanych z nadzorowaniem ustalanie procesu WIBORU. Natomiast powyższy proces jest to proces ustalania WIBORU na podstawie przepisów Unijnych. 

Co się stanie, jeżeli uznamy, że ustalanie oprocentowania w oparciu o WIBOR jest klauzulą abuzywną?
(odpowiada adwokat Daria Popłonyk)

Tutaj zastanawiamy się nad abuzywnością, czyli to było badane w przypadku kredytów frankowych. Zatem w pierwszej kolejności powinniśmy zadać sobie pytanie, czy WIBOR dotyczy głównych świadczeń strony? Jeśli chodzi o klauzule abuzywne one zasadniczo nie mogą dotyczyć głównych świadczeń stron chyba, że postanowienia umowne w tym zakresie zostały sformułowane w sposób jasny i jednoznaczny.

W przypadku kredytów frankowych poświęcono wiele orzeczeń dotyczących tego czy właśnie klauzule walutowe dotyczą głównych świadczeń stron. W końcu orzecznictwo stanęło na tym, że to dotyczy wielkości głównych świadczeń. Natomiast jeśli chodzi o WIBOR, to wiadomo, że chodzi o wysokość oprocentowania, które będziemy płacić co się ewidentnie przekłada na wysokość naszej raty i ostatecznie wysokości spłaconego kredytu.

Chyba nie powinno być wątpliwości, że sprawa dotyczy głównych świadczeń stron, ale to oznacza, że my musimy odpowiedzieć na pytanie czy regulacje umowne dotyczące tych głównych świadczeń stron są jednoznaczne? Czy przeciętny konsument jest w stanie zrozumieć o co w tym wszystkim chodzi? TSUE wydał wiele orzeczeń gdzie wskazuje jak należy tę jasność sformułowania i jaką wiedzę od banku powinniśmy otrzymać, aby być konsumentem prawidłowo poinformowanym. 

KNF wydała rekomendację, w której wskazała jakie dokładnie dane powinny być wskazywane konsumentowi przy zawieraniu umowy kredytu hipotecznego.
Jednak wiedza przekazywana przez banki była zbyt uboga, żeby konsument był w stanie wyrobić sobie należyte zdanie o tym jakiego typu kredyt zawiera i z jakimi niebezpieczeństwami ten kredyt się wiąże. W związku z tym można się pokusić w dalszej kolejności do ustalenia, że w takim razie będziemy badać czy WIBOR jako taki można uznać w umowach za klauzulę abuzywną. Czyli czy narusza rażąco interesy konsumenta i czy jest sprzeczny z dobrymi obyczajami.

Między umowami frankowymi są znaczące różnice, jednak czy ze względu na konstrukcję niejako WIBORU nie daje on pewnego do pola do naruszenia tych interesów konsumenta i tych dobrych obyczajów?



Zapraszamy do obejrzenia całej rozmowy na kanale YouTube Prawnicy Pomagają, gdzie rozwijamy różne warianty w przypadku jeśli WIBOR okaże się klauzulą abuzywną, a także kiedy warto pokusić się o wszczęcie postępowania przeciw bankowi.
https://www.youtube.com/watch?v=H5y5WhlyhTo&t=91s