Przesłanki odmowy ustalenia planu spłaty

Co do zasady ustawodawca przewiduje, iż postępowanie upadłościowe powinno zakończyć się ustaleniem planu spłaty wierzycieli, umorzeniem zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowym umorzeniem zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. To które z powyższych orzeczeń zapadnie zależy od oceny przez sąd sytuacji osobistej i majątkowej danego upadłego. Szersze otwarcie tzw. upadłości konsumenckiej, nie wyłączyło jednak możliwości odmowy oddłużenia nierzetelnych dłużników. Przesłankami do odmowy ustalenia planu spłaty wierzycieli są okoliczności odnoszące się do zachowania dłużnika przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Ustawodawca określa, iż sąd upadłościowy wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli:

1) upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,

2) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Celowe doprowadzenie do niewypłacalności

W tym przypadku chodzi o motywację działania dłużnika. Jest nią świadome i zamierzone doprowadzenie lub pogłębienie stanu niewypłacalności. Nie ma enumeratywnego katalogu czynności uzasadniających odmowę ustalenia planu spłaty z uwagi na celowe doprowadzenie do swojej niewypłacalności lub istotne zwiększenie jej stopnia. Jako przykład takich zachowań ustawodawca wskazuje na „trwonienie części składowych majątku” i „celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań”. W związku z tym wszystkie dokonane rozporządzenia majątkowe dokonane przez dłużnika, nawet jeśli nie można ich zaskarżyć, będą brane pod uwagę z punktu widzenia celowości, tak samo jak ukrywanie mienia w przypadku wcześniej prowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Prowadzenie kolejnego postępowania upadłościowego

Druga przesłanka odmowy ustalenia planu spłaty to tzw. zasada „jedna upadłość na 10 lat”. Jeśli w tym okresie prowadzono już postępowanie upadłościowe dłużnika, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, sąd powinien odmówić ponownego oddłużenia.

Wyjątek od reguły

Wyżej wskazane przeszkody do umorzenia zobowiązań nie są jednak bezwzględne. Upadły, u którego ustalono brak zachowania wzorca rzetelnej postawy płatniczej, może być oddłużony, jeżeli występują ważkie względy dotyczące tej osoby lub ważne względy społeczne. Ustalenia w tym zakresie sąd czyni na podstawie materiału procesowego zgromadzonego w sprawie i ocenia, czy zachodzą względy słuszności lub względy humanitarne. Badaniu podlega wpływ potencjalnych skutków oddłużenia na życie dłużnika. Względy słuszności zachodzą, gdy kontynuowanie postępowania upadłościowego i realizacja jego celów będzie miało korzystny wpływ na stosunki społeczne dotyczące dłużnika. Ocena względów słuszności nie jest ograniczona do oceny osoby dłużnika. Sąd powinien badać jego otoczenie, zarówno w stanie obecnym, jak i historycznym, i na tej podstawie stwierdzić, czy oddłużenie osoby fizycznej wpisze się w przyjęte w społecznie standardy sprawiedliwości, aprobowanych w społeczeństwie ocen i norm moralnych oraz ogólnie pojętego dobra społecznego.

Z kolei względy humanitarne niezaprzeczalnie odnoszą się do godności i czci dłużnika jako osoby ludzkiej. Sąd powinien więc zbadać, czy brak oddłużenia nie będzie miał destrukcyjnego wpływu na życie konsumenta.

Podsumowanie

Przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości rekomendowane jest dokładne przenalizowanie ze specjalistą z dziedziny upadłości swojego przypadku. Pomimo nawet wewnętrznego przekonania dłużnika, iż w jego ocenie zawsze postępował właściwie, to jednak analiza tej sytuacji przez profesjonalistę może być inna. Specjalista pomoże pokierować dłużnika we właściwym kierunku, niekoniecznie poprzez „wpychanie” do upadłości, która może nie doprowadzić do zamierzonego celu, jakim jest oddłużenie.


Piotr Olewniczak pomaga przedsiębiorcom, osobom prowadzącym gospodarstwa rolne oraz klientom indywidualnym. Pełni funkcje pełnomocnika procesowego dłużników, jak również wierzycieli w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. [więcej]