Dziedziczenie spadku oznacza przejście ogółu praw i obowiązków spadkodawcy na spadkobiercę. Dokonuje się ono na mocy testamentu lub na mocy ustawy.

Każda osoba, niezależnie od wieku, może dziedziczyć spadek po zmarłej osobie, przy czym może to być zarówno majątek, jak i długi spadkodawcy. Odrzucenie spadku dokonuje się poprzez złożenie stosownego oświadczenia. Odrzucenie spadku przez osoby dorosłe nie jest jednak jednoznaczne z odrzuceniem spadku przez ich dzieci.

Czy osoba małoletnia może odrzucić spadek?

Małoletni nie mogą sami zdecydować o odrzuceniu spadku, ponieważ nie mają oni pełnej zdolności do czynności prawnych. W ich imieniu mogą jednak działać przedstawiciele ustawowi (rodzice lub opiekunowie).

Jak odrzucić spadek w imieniu małoletniego?

O ile odpowiedź na tego typu pytanie do dnia 15 listopada 2023 roku była stosunkowa prosta, o tyle aktualnie żeby odpowiedzieć na tak postawione pytanie, konieczne jest ustalenie podstawy powołania małoletniego do spadku oraz ustalić czy prowadzone jest postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po spadkodawcy?

Począwszy od 15 listopada 2023 roku weszła w życie dość duża zmiana w prawie spadkowym. Ustawodawca poza m.in. ograniczeniem ustawowego kręgu spadkobierców, rozszerzeniem katalogu przesłanek uznania za niegodnego, doprecyzowania terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, wprowadził tę zmianę, że gdy małoletni został powołany do dziedziczenia w związku z uprzednim odrzuceniem spadku przez rodzica, przedstawiciel ustawowy dziecka nie będzie zmuszony występować o zgodę sądu opiekuńczego (rodzinnego) na odrzucenie zadłużonego spadku w imieniu małoletniego. Oznacza to, że rodzic lub opiekun może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego bez uzyskiwania czyjejkolwiek zgody. Zastrzec jednak należy, iż w dalszym ciągu w celu odrzucenia spadku w imieniu małoletniego niezbędnym będzie złożenie oświadczenia w tym zakresie przed notariuszem lub właściwym sądem.

Gdy jednak małoletni został powołany do dziedziczenia w pierwszej kolejności (np. w testamencie) zgoda sądu będzie wymagana, z tym zastrzeżeniem, iż aktualnie o zgodzie na odrzucenie spadku przez małoletniego będzie orzekać sąd rozpatrujący sprawę spadkową (o ile jest taka prowadzona).

Co w sytuacji gdy małoletni został powołany do spadku bezpośrednio i nie jest prowadzone postępowanie spadkowe?

W takiej sytuacji mają zastosowanie procedura jaka obowiązywała do dnia 15 listopada 2023 roku, tj. konieczne jest uzyskanie zgody sądu rodzinnego.

Aby uzyskać zgodę na złożenie oświadczenia o odrzucenie spadku przez małoletniego, konieczne jest złożenie wniosku o zezwolenie na takie działanie do sądu rodzinnego (Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego). Wniosek powinien złożyć rodzic lub inny opiekun. W piśmie muszą być zawarte dane wnioskodawcy, tj. imię, nazwisko, numer PESEL, adres. Istotne jest zamieszczenie uzasadnienia zamiaru odrzucenia spadku i przyczyn dlaczego uzasadnione jest niedziedziczenie przez małoletniego. Do wniosku poza wskazaniem ww. informacji dołącza się akt zgonu spadkodawcy, odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, dodatkowy odpis wniosku, dokumenty potwierdzające wejście w skład spadku długów. Po uzyskaniu zgody sądu należy złożyć oświadczenie o odrzucenia spadku w imieniu dziecka przed sądem lub przed notariuszem. Termin na złożenie oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku mija po 6 miesiącach od momentu dowiedzenia się, że małoletni jest spadkobiercą zmarłego, przy czym na czas trwania postępowania przed sądem rodzinnym bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu.

Gdy w między czasie zostanie jednak wszczęte postepowanie o stwierdzenie nabycia spadku, wniosek o którym mowa powyżej złożony do sądu opiekuńczego, przekazany zostanie do rozpoznania sądowi spadku.


Piotr Olewniczak pomaga przedsiębiorcom, osobom prowadzącym gospodarstwa rolne oraz klientom indywidualnym. Pełni funkcje pełnomocnika procesowego dłużników, jak również wierzycieli w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. [więcej]