Jakie przedmioty obejmuje majątek upadłego?

Przez majątek należy rozumieć zarówno przysługujące dłużnikowi ruchomości (np. samochód, komputer), nieruchomości (np. własność nieruchomości, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu), wierzytelności i prawa majątkowe (np. należności od innych osób, autorskie prawa majątkowe, akcje i udziały w spółkach), jak też uzyskane przez dłużnika dochody (np. wynagrodzenia, otrzymane darowizny).

Po ogłoszeniu upadłości co do zasady cały majątek dłużnika – zarówno przysługujący mu na dzień ogłoszenia upadłości, jak też nabyty po tym dniu – staje się tzw. masą upadłości. Nie oznacza to jednak, że w praktyce wszystkie dochody będą podlegały przekazaniu do masy upadłości, zaś wszystkie należące do dłużnika przedmioty będą sprzedawane przez syndyka masy upadłości.

Co nie wchodzi do masy upadłości?

Prawo upadłościowe przewiduje, że część majątku dłużnika nie wchodzi do masy upadłości, czyli nie podlega przekazaniu do masy upadłości, ani nie jest sprzedawana przez syndyka. W szczególności takim majątkiem jest wynagrodzenie za pracę upadłego w części nie podlegającej zajęciu oraz mienie, które jest wyłączone od egzekucji zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego.

Najważniejsze regulacje dotyczące wyłączeń od egzekucji zawarte są w art. 829-833 kodeksu postępowania cywilnego. Wyłączone od egzekucji (tym samym nie wchodzące w skład masy upadłości) przedmioty obejmują m.in. przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników (chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju), narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika, przedmioty niezbędne do nauki, a także określony żywy inwentarz i inne.

W praktyce oznacza to, że aby ustalić czy interesujący nas przedmiot (lub dochód) będzie wchodził do masy upadłości, należy sprawdzić, czy mieści się on w katalogach przedmiotów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego jako zwolniony od egzekucji. Jeśli danego przedmiotu nie da się zakwalifikować do katalogu przedmiotów wyłączonych spod egzekucji, to będzie on wchodził w skład masy upadłości.

Jak rozstrzygać wątpliwości?

W niektórych sytuacjach nie będzie żadnych wątpliwości, że dany przedmiot jest wyłączony od egzekucji (np. drobne przedmioty codziennego użytku, dochód poniżej progów wynikających z ustawy). W pewnych przypadkach może jednak dojść do sytuacji, w której syndyk uzna za składnik masy upadłości przedmiot, który w ocenie dłużnika nie powinien wchodzić w skład masy upadłości. W takiej sytuacji warto pamiętać o możliwości złożenia do sędziego-komisarza wniosku o rozstrzygnięcie wątpliwości, czy dany składnik wchodzi w skład masy upadłości. Taką sytuacją może być przykładowo uznanie za składnik masy upadłości samochodu lub komputera, który w ocenie upadłego powinien być zwolniony spod egzekucji jako narzędzie służące do osobistej pracy zarobkowej dłużnika.

Czy można wyłączyć przedmiot z masy upadłości?

Warto też pamiętać, że nawet w przypadku ustalenia przez sędziego-komisarza, że objęty wnioskiem przedmiot wchodzi w skład masy upadłości, możliwe jest złożenie wniosku o wyłączenie tego przedmiotu z masy upadłości. Co prawda będzie to możliwe jedynie w sytuacji, gdy zbycie tego przedmiotu jest niemożliwe z zachowaniem przepisów ustawy, zaś jego pozostawanie w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy upadłości związanymi z tym kosztami, jednakże zwłaszcza w sytuacji, gdy upadłemu przysługuje jedynie udział w przedmiocie, takie wyłączenie jest możliwe.

W odniesieniu do dochodów upadłego podobną funkcję może pełnić wniosek do sędziego-komisarza o określenie części dochodu upadłego, która nie wchodzi do masy upadłości. Sędzia-komisarz jest uprawniony do określenia kwoty podlegającej przekazaniu do masy upadłości w odmienny sposób niż wynika to z zasad ogólnych, o ile jest to uzasadnione szczególnymi potrzebami upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich stanem zdrowia, potrzebami mieszkaniowymi oraz możliwościami ich zaspokojenia.

Przygotowana likwidacja

W sytuacji, gdy dłużnik obawia się, że należący do niego majątek wejdzie do masy upadłości i będzie mógł być sprzedany w „obce ręce” warto rozważyć złożenie wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży (przygotowana likwidacja, prepack). Może to być lepsze rozwiązanie, niż pochopne zbycie majątku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, zagrożone ewentualną bezskutecznością wobec masy upadłości.



Łukasz Czarnocki specjalizuje się w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym, zajmując się równocześnie bieżącą obsługą przedsiębiorców w zakresie prawa cywilnego oraz handlowego, w tym przygotowując i opiniując projekty umów, przygotowując opinie prawne, pisma procesowe oraz przeprowadzając audyty prawne. [więcej]